Het geschenk van Ritthem
In Ritthem staat in de Dorpsstraat het dorpshuis Ons Dorpsleven. In het dorp spreken we altijd over “ons” dorpshuis, immers dat hebben we gekregen. Maar wat hebben we nu gekregen, wanneer hebben we het gekregen en van wie? En wat klopt er van het verhaal dat de gemeente Vlissingen het pand 100 jaar in haar bezit moet houden omdat dit vast zou liggen? En waar zou dit dan vast liggen? Tijd om de archieven in te duiken.
In de archieven van het gemeentearchief aan de Hellebardierstraat vinden we zonder veel moeite een akte uit 1948 met als titel “Schenking”. De onderstaande tekst is niet letterlijk overgenomen maar in de akte staat:
“Op 1 juni 1948 besluit de gemeenteraad van Ritthem een schenking te aanvaarden van het bestuur van het provinciaal bureau Zeeland van de Stichting Nederlands Volksherstel te Goes. De schenking bestond uit een barak (van houten spanten en wandplaten van gips) en een bedrag van 4500 gulden onder de voorwaarde dat met behulp hiervan wordt overgegaan tot de stichting van een verenigingslokaal.”
In de akte staan nog twee besluiten:
“De gemeente Ritthem besluit (met goedvinden van voornoemde stichting) het bedrag en het materiaal van de barak te verwerken in het herstel van het oude café in de Dorpsstraat 37, op dat moment in eigendom bij de weduwe C.J. Wesdorp – Gooijen. Mevrouw Wesdorp is op dat moment van plan het pand te verkopen aan de heer L. van Eenennaam.
Tevens besluit de gemeenteraad van Ritthem om het materiaal en het geld ter hand te stellen aan de heer L. van Eenennaam zulks onder voorwaarde dat op het pand een zakelijk recht wordt gevestigd gedurende een tijdvak van 100 jaren. waarbij iedere plaatselijke vereniging binnen het grensgebied der gemeente Ritthem gratis in het gebouw zal mogen vergaderen tegen vergoeding van een billijk bedrag voor vuur, licht en schoonmaken van het gebouw.
Op 13 november 1950 passeert de boven beschreven verkoopakte bij notaris van der Harst te Middelburg en wordt een verenigingsgebouw gesticht op de locatie Dorpsstraat 37. Opvallend is dat dan de naam van weduwe C.J. Wesdorp – Gooijen niet meer voorkomt in de akte maar dat de heer van Eenennaam het pand koopt van weduwe Helena Catharina Millenaar-Overhoff.
In deze akte wordt geregeld dat het verenigingsgebouw de naam “Ons Dorpsleven” zal gaan dragen. Deze naam zal met de tekst “Anno 1950” boven de hoofdingang in letters worden aangebracht. Tevens wordt in deze akte geregeld dat er een tegelplateau in het gebouw wordt aangebracht. Er is in de akte een kettingbeding opgenomen ten behoeve van de gemeente Ritthem, inhoudende dat een gedeelte van het perceel Ritthem B 578 beschikbaar moet worden gehouden voor een verenigingslokaal voor de duur van honderd jaren.
Deze bepaling moet de heer Van Eenennaam op straffe van een boete van 7000 gulden bij vervreemding van het perceel aan de verkrijger daarvan opleggen. Burgemeester en Wethouders van de gemeente Ritthem zullen beslissen welke verenigingen als plaatselijk worden aangemerkt.
Op 5 april 1963 besluiten Burgemeester en Wethouders van de gemeente Ritthem het pand “Ons Dorpsleven” terug te kopen van de heer van Eenennaam. De heer van Eenennaam is op leeftijd en wil het café verkopen, echter blijkt het café onverkoopbaar. De gemeente Ritthem besluit het café m.b.v. subsidie van de rijksoverheid terug te kopen voor 30.000 gulden. Hierdoor komt recht en plicht in één hand (nl. in die van de gemeente Ritthem) en daarmee vervalt het kettingbeding.
In 1966 wordt de gemeente Ritthem samengevoegd met de gemeente Vlissingen en sindsdien is het dorpshuis in handen van de gemeente Vlissingen.
Omstreeks 1974 vindt er een herverkaveling Walcheren plaats en zie je voor het eerst de nieuwe nummering van de Dorpsstraat terugkomen in de stukken. Het Dorpshuis “Ons Dorpsleven” krijgt rond die tijd huisnummer 22-24.
De gemeente Vlissingen heeft al die tijd het dorpshuis in beheer gehad, en het beheer uitbesteed aan resp. de heer Karreman (tot 1971), Albert Dijkstra (tot 1990), Michel en Miranda de Bree (1998 – 2011), Hans en Thea Terwiel (2011-2012) en Albert en Joke van der Meule (2012-2014). De verenigingen uit Ritthem hebben in de voorbij gaande jaren gebruik mogen maken van het dorpshuis zoals in de schenkingsakte is vastgelegd.
In juli 2012 is het dorpshuis voor het laatst verhuurd, en ook in dit huurcontract staat een paragraaf “Bijzondere bepalingen” waarin wordt vastgelegd dat de maatschappelijke functie van het Dorpshuis goed geborgd moet worden in de huurovereenkomst. In de paragraaf “Afspraken ter borging van de sociale en culturele activiteiten“ staat dat het Dorpshuis opengesteld moet worden voor activiteiten georganiseerd door 5 met name genoemde verenigingen. Deze verenigingen dragen in belangrijke mate bij aan de leefbaarheid en de maatschappelijke cohesie van het dorp en zijn van openstelling van het Dorpshuis afhankelijk.
Recent is het Dorpshuis verkocht aan Theaters aan Zee. In de koopakte zijn opnieuw een aantal kwalitatieve verplichtingen vastgelegd die borgen dat de lokale verenigingen gebruik kunnen blijven maken van het dorpshuis. Een situatie gelijk aan de verkoop zoals die in 1950 al eens heeft plaatsgevonden.
Samenvattend kunnen we het volgende constateren:
- Het is uit de gevonden documenten niet gebleken dat het zakelijk recht waarvan sprake is in het raadbesluit van 1 juni 1948, ooit echt verleend is.
- De gemeente Ritthem, en later de gemeente Vlissingen, heeft al die jaren wel in de geest van de schenkingsakte gehandeld, en doet dat ook nu weer zoals uit de laatste verkoopakte blijkt.
- De 100 jaar loopt af op 13 november 2050. Laten we hopen dat we gedurende die tijd nog veel plezier aan het dorpshuis mogen beleven.
Met dank aan de website http://vlissingendronk.nl/wiki/Ons_Dorpsleven, de gemeente Vlissingen, het fotoarchief van Wim de Meij en notaris Heuvelmans.
Alex Achterhuis
PSR